Bộ phim tài liệu lịch sử mang tên The Vietnam War (Chiến tranh Việt Nam), vừa hoàn thành, gồm mười tập, dài 18 tiếng đồng hồ, của hai đạo diễn lừng danh người Mỹ Ken Burns và Lynn Novick, sẽ được công bố vào tháng Chín năm 2017 trên kênh truyền hình PBS.
Bằng ngôn ngữ điện ảnh hoành tráng và sinh động, với khối sử liệu đồ sộ và đầy sức thuyết phục, hai tác giả đã đưa người coi trở về với thời kỳ thương đau nhất trong lịch sử nước Mỹ đương đại.
Trên 25 năm kinh nghiệm làm phim, với sáu năm ròng rã, vác máy rong ruổi trên mọi nẻo đường, hai tác giả đã đưa người coi: Vào thư viện quốc gia. Đến những văn khố lưu trữ. Đọc lại từng trang nhật ký. Nghe lại băng ghi âm tại văn phòng tổng thống. Gặp các tác giả làm phim chiến tranh. Coi lại những tấm hình. Nghe lại các bản nhạc. Nhớ lại những tiếng hô phản chiến trên đường phố. Trò chuyện với nhân chứng. Lắng nghe lời chia xẻ của nạn nhân. Về lại chiến hào xưa. Nghiên cứu lại những bản đồ tác chiến. Nghe lại tiếng pháo, tiếng bom, tiếng súng trường, tiếng xe tăng, tiếng trực thăng, tiếng máy bay tiêm kích như xé rách bầu trời và cả tiếng người rên rỉ, tuyệt vọng trong một góc rừng nhiệt đới như muốn vò xé lương tâm.
Khoảng 100 nhân chứng của các bên tham chiến được phỏng vấn. Nhiều câu chuyện và những huyền thoại chưa từng công bố được khai quật và giám định. Những tài liệu mật tại phòng tác chiến, tham mưu, ở mọi cấp được đào bới, mổ xẻ. Tất cả được trình bày rõ ràng mạch lạc dưới ánh sáng nhân văn.
Đạo diễn Ken Burns tâm sự: Cuộc chiến Việt Nam là một thập kỷ đau thương của nước Mỹ với hơn 58, 000 thanh niên tử trận. Kể từ khi cuộc Nội chiến Hoa Kỳ kết thúc, chưa bao giờ đất nước bị chia rẽ sâu sắc đến thế. Hơn 40 năm đã trôi đi, nhưng chúng ta không thể quên nó được. Chúng ta vẫn đang cãi nhau gay gắt: Điều gì đã dẫn đến kết thúc bi thảm? Ai phải chịu trách nhiệm? Có đáng để chúng ta phải hy sinh to lớn như vậy không?
Còn Lynn Novick, nữ đồng đạo diễn thì nói: Ken và tôi cố đốt lên chút ánh sáng để đi tìm kiếm câu trả lời. Chúng tôi leo lên thượng tầng kiến trúc và chui xuống tận đáy cùng của xã hội của các bên tham chiến. Bao nhiêu những câu chuyện của lính Mỹ, của lính Việt, của thường dân, của người Bắc, của người Nam, bao nhiêu những giằng xé đớn đau, bao nhiêu những mất mát của người Việt Nam, nhưng cũng chính là của chúng ta.
The Vietnam War là một trong ba bộ phim tài liệu lịch sử đồ sộ nhất trong cuộc đời làm phim của Ken Burns, hai cuốn kia là Nội chiến Hoa Kỳ (1990) và Thế chiến II (2007).
Bộ phim sẽ được trình chiếu trên kênh truyền hình PBS với 100 triệu lượt người coi, và 33 triệu lượt người truy cập online mỗi tháng. Hẳn rằng, The Vietnam War sẽ thu hút được lượng khán giả lớn.
Chúng ta chưa biết thiên sử truyền hình khổng lồ này tốn kém bao nhiêu. Nhìn danh sách những nhà tài trợ, có thể đoán rằng số tiền không nhỏ. Với kỹ thuật điện ảnh công phu, tân kỳ về âm thanh, ánh sáng và không gian đa chiều, khán giả sẽ được nhìn lại cuộc chiến trên nhiều góc độ khác nhau, sẽ được ôn lại một giai đoạn bi thương của hai dân tộc Việt – Mỹ.
Sunday, December 11, 2016
Calgary, Alberta, Canada
Trần Gia Huấn